Waarom nog herdenken?

Soms vraag je je zelf wel eens af, wat als het hier gebeurt? Meer dan 75 jaar na de tweede wereldoorlog, is de oorlog plotseling weer angstaanjagend dichtbij door de beelden van de Oekraïne die dagelijks onze huiskamers inkomen. De dode lichamen van burgers gewikkeld in bloemetjesdekbedden is het enige dat nog rest van mensenlevens, die voor kort nog door de straten van hun steden en dorpen liepen. Ongewis van het noodlot dat toe zou slaan. Een kwetsbaar bestaan

Vandaag brengt EditieGroeneHart.nl een mini-documentaire over de indrukwekkende tentoonstelling van fotograaf Ab Quist die nu in het Evertshuis is te zien. De beelden zijn stuk voor stuk mooi te noemen, totdat je beter kijkt en het verhaal erachter ontdekt. Hoe moet het zijn geweest om daar in de concentratiekampen je laatste levensfase door te moeten brengen. Ontdaan van ieder greintje menselijkheid. Niet meer, nee zelfs minder dan een dier.

Bij het monteren van de beelden spraken we met het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam en keken we naar bewegende beelden van veewagens, de afgeladen richting vernietiging reden. Keurig volgens de dienstregeling van de Nederlandsche Spoorwegen. De angst moet onvoorstelbaar zijn geweest. Was daar nog enige hoop op een beter lot. Je kunt je het niet voorstellen.

De titel van de tentoonstelling dekt de landing als geen ander. Een reis waarheen? Waarom. Inmiddels weten wij en zij die overleefden het antwoord. Even verschrikkelijk als angstaanjagend, bijna niet uit te spreken.

Opgegroeid in een tijd waarin je meekreeg dat “Het nooit meer mocht gebeuren”, weten we inmiddels beter. De haat, jaloezie en vooral de onverschilligheid die deze misdaden mogelijk maakt dragen we nog even hard met ons mee en is overal terug te vinden in onze samenleving. Vijf minuten scrollen op social media zegt genoeg. Hoeveel oorlogen en menselijk leed hebben we de afgelopen jaren niet voorbij zien komen op onze televisies.

‘Herdenken om dat we niet vergeten” klinkt mooi, maar waartoe leidt het wanneer we niet willen leren van het verleden en begrijpen dat het juist die ‘onverschilligheid’, ‘het niet willen zien’, ‘het wegkijken, de voedingsbodem is van die onmenselijke haat, die kan uitgroeien tot het meest duistere waartoe wij mensen in staat zijn.

Settela in de deuropening van de trein naar Auschwitz.
Still uit een film van Rudolf Breslauer

Deel dit bericht:

Facebook
Twitter